Reinhard Heydrich: de blonde slachter van Praag

Reinhard Heydrich : de schaduwmeester van het Derde Rijk.

 

Het Derde Rijk had naast de overbekende hoofdrolspelers, Hitler, Göring, Hess en Himmler nog een reeks van andere markante figuren die een niet geringe invloed hebben gehad op het verloop van de tweede wereldoorlog. Reinhard Heydrich is een naam die bekend klinkt maar die eigenlijk grotendeels ongekend is bij het grote publiek. Nochtans was de naam Heydrich in de nazi cultus een naam die ontzag en schrik inboezemde.

Biografie

Reinhard Heydrich werd geboren in Hall een kleine stad bij Leipzig in 1904 in het midden van een muzikale familie. Zijn vader was de stichter van het plaatselijke conservatorium, en Reinhard zelf was een begaafd vioolspeler. Hij groeide op in een welstellend klasse doch kende geen gemakkelijke jeugd als devoot katholiek in een overheersend protestantse stad. Er zijn verslagen dat hij tijdens zijn schooljaren regelmatig werd afgeranseld en dat men ironisch genoeg hem ervan verdacht om Joodse voorvaderen te hebben. Zijn moeder hield haar huishouden bij elkaar met harde hand en discipline. De jonge Reinhard Heydrich evolueerde naar een stille introverte jongeman, men zou kunnen stellen ongelukkig maar met een innerlijke kracht om uit te blinken in alles wat hij ondernam. Hij zou deze attitude de rest van zijn leven verderzetten. Hij veroverde academische en sportieve ereplaatsen en werd onder andere een gevierd schermer. Tijdens de eerste wereldoorlog was hij nog te jong om dienst te nemen op zestienjarige leeftijd doch hij werd lid van het Freikorps een rechtse groepering van ex-soldaten die de communisten bevochten in de straten. Reinhard Heydrich was ook beïnvloedbaar door de Duitse antisemitische gevoelens, en gebruikte die als ontkenning van de valse beschuldigingen dat hijzelf van Joodse afkomst was.

De chaos van de Duitse nederlaag na wereld oorlog was dramatisch voor de Germaanse natie. Reinhard Heydrich kanaliseerde zijn vaderlandse gevoelens door dienst te nemen in de kleine maar elitaire Duitse marine. Eens te meer werd hij gepest vooral door zijn klunzige verschijning, groot van gestalte, veel te hoge stem, eens te meer werd hij door zijn medestudenten verdacht Joods te zijn, hij kreeg het ook hard te verduren over zijn voorliefde voor klassieke muziek. Reinhard Heydrich verbeet dit alles en klom op tot tweede luitenant onder Wilhelm Canaris, dewelke later eveneens een hoofdrol speler zou worden onder Hitler. Het verging zijn kwelduivels slecht toen duidelijk werd dat deze arrogante ambitieuze man spoedig een naam van betekenis zou worden. Na een affaire met een getrouwde vrouw werd hij onrechtstreeks gedwongen om ontslag te nemen uit de Duitse marine. Door zijn toenmalige vriendin solliciteerde hij bij de S.S. die toen nog hoofdzakelijk dienst deed als persoonlijke lijfwacht van Hitler.

Heydrich in het zwarte uniform

Op 27-jarige leeftijd sloot Reinhard zich aan bij de N.S.D.A.P. (Nazi partij) en werd een volwaardige lid van de S.S. (Schutzstaffel), het elite korps die alleen maar zuiver Arische leden rekruteerde. Na een persoonlijk onderhoud van Heinrich Himmler, de S.S. Reichsführer die toevallig op zoek was naar iemand om de inlichtingendiensten te leiden. Hij kreeg van Himmler 20 minuten tijd om op papier te zetten hoe hij de S.S. zou uitbouwen tot een inlichtingendienst. De verhandeling moet indruk gemaakt hebben op Himmler, exact twintig minuten later had hij de job vast. Reinhard Heydrich had carte blanche en zette in een record tij de S.D. (Sicherheitsdienst) op poten, het werd effectief de geheime dienst van de gevreesde S.S. Vanuit een klein kantoortje met één typemachine liet Reinhard Heydrich de S.D. uitgroeien tot één van de machtigste spionagediensten ooit, met miljoenen tipgevers en informanten, hij verzamelden bibliotheken vol met informatie over tegenstanders van Hitler, en ook over mensen uit eigen rangen. Hij introduceerde ook in de spionage wereld het gebruik van verborgen microfoons en camera’s. De Blitz-groei van de S.D. ging niet onopgemerkt voorbij en in 1931 werd hij Majoor bij de S.S., één jaar later was hij reeds opperbevelhebber van de S.D. met de rang van kolonel, nog een jaar later was hij op nog geen dertigjarige leeftijd Brigadier Generaal en behoorde hij aldus tot de absolute nazi-elite. Vijanden binnen de nazi-partij verspreiden terug het gerucht dat hij wel eens van Joodse afkomst zou kunnen zijn. Hitler had dit gerucht opgevangen en ontbood hem op de Kanselarij, waar ze een lang privaat gesprek voerden. Na het gesprek beschreef de Führer hem als een buitengewoon, intelligent en gevaarlijk man, die zeker ten dienst zou zijn van de Staat, hij geloofde ook dat Reinhard Heydrich Hitler loyaal zou volgen. In later kant bemerkingen liet Adolf Hitler dikwijls ontvallen dat Reinhard Heydrich het prototype was van de perfecte nazi. Hij liet dikwijls doorschemeren dat Reinhard de zoon was die hij nooit had gehad. Reinhard Heydrich was nu de persoonlijke protegé van de Führer.

De nacht van de lange messen

Na de geslaagde nazi overname in 1933, alle opponenten gearresteerd en ondergebracht in concentratiekampen Dachau was één van de eerste kampen, een naam die nu nog een gruwelijke nasmaak heeft. In 1934 in een woelige periode ook in eigen rangen eigende Heinrich Himmler zich de nieuwe Gestapo toe, en werd Reinhard Heydrich de tweede in bevel, in feite was het Reinhard Heydrich die de Gestapo runde met goedkeuring van Himmler. Het werd meer en meer duidelijk dat de S.S. symbool werd voor de hard line ideologische nazi’s, de S.A. (Sturm Abteilung) van Ernst Röhm met toch nog zo’n vier miljoen leden vormden een intern gevaar, na een gefabriceerde samenzweringstheorie tegen de Führer, plotten Himmler, Heydrich en Göring samen en elimineerden letterlijk de ganse top van de S.A., wat later zou bekend worden onder de nacht van de lange messen. Het zwarte uniform was onder leiding van Reinhard Heydrich nu oppermachtig in Duitsland. Alle politie en inlichtingendiensten na die dag werden onder het onmiddellijke bevel geplaatst van S.S. Reichsführer Himmler. Het is ontegensprekelijk dat de macht van Hitler zich enkel en alleen kon versterken door de efficiëntie van de inlichtingendiensten onder de leiding van Reinhard Heydrich. Himmler was het uithangbord van de S.S., Reinhard Heydrich was de manipulator , de gewiekste organisator, hij verbleef dan ook zoals het een echte spion beaamd het liefst in de schaduw. Er werd wel eens gezegd dat zijn enigste twee vrienden zijn eigen S.S. lijfwachten waren.

Internationale spionage

Reinhard Heydrich is ontegensprekelijk één van de meest intelligente nazi’s geweest in die mate zelf dat ook zijn vijanden zich bewonderend over hem uitlieten. Hij organiseerde via dubbelspionnen een complot die Stalin deed geloven dat verschillende van zijn Sovjet generaals een aanslag op hem zouden plegen, dit resulteerde in de dood van tientallen Sovjet generaals die Stalin zonder bewijs als het perfecte dictatoriale evenbeeld van Hitler liet executeren. Hij zorgde er ook voor dat Hitler nu persoonlijk de enige bevelhebber zou worden van de Wehrmacht, en zette zo de traditionele generaals schaakmat. Zijn rol in de annexatie van Oostenrijk is veel groter dan algemeen werd aangenomen. Het was ook Reinhard Heydrich die Adolf Eichmann in eigen rangen zou opnemen en zijn potentieel zou (h)erkennen.

Blitzkrieg

In de volgende jaren vielen de omliggende gebieden en landen één voor één als een kaarten huisje in de handen van Hitler. In alle gebieden bouwde Reinhard Heydrichdezelfde inlichtingendiensten op welke dodelijk doeltreffend waren. Hier werd de duistere kant van het Derde Rijk pas goed zichtbaar, concentratiekampen, massamoorden en de S.S. Einsatz groepen die terreur zaaiden over de nieuwe gebieden in het Reich. Na de inval van Rusland zou Reinhard Heydrich zich voornamelijk concentreren op de liquidatie van de Joden en politieke opponenten van de bezette gebieden. 1.300.000 Joden stierven door toedoen van de speciale doodshoofd brigades.

Praag

In 1941 werd Reinhard Heydrich bevorderd tot Reichs Protektor van de Bohemen en Moravia, zijn nieuwe hoofdkwartier lag nu in Praag. Zijn voornaamste doelstelling was het breken van het plaatselijke verzet. De naam Reinhard Heydrich boezemde angst in over gans de regio. Hij werd meer gevreesd dan Himmler gezien hij ook de reputatie had om veel doeltreffender en wraakzuchtig te zijn dan de S.S. hoofdman. In 1942 werd hij vermoord door het verzet terwijl hij in zijn Mercedes door de straten reed van Praag. De verzetslieden die hem neer schoten waren speciaal opgeleid in Engeland. Alhoewel getroffen door een naar zijn auto gegooide bom strompelde hij nog uit de wagen en was hij persoonlijk verwikkeld in het vuurgevecht met de partizanen. Achteraf bekeken was dit misschien niet de beste zet van Londen, want de gevolgen zouden desastreus worden voor de plaatselijke bevolking. Hitler ontstak in een blinde woede wanneer hij kennis nam van de aanval. Himmler stuurde onmiddellijk zijn persoonlijke dokter om Reinhard Heydrich te verzorgen, samen met duizenden extra S.S. mensen. Met de koppigheid die hem eigen was vocht Reinhard Heydrich nog vier dagen voor zijn leven, om tenslotte te overlijden ten gevolge van bloedvergiftiging.

De man met het ijzeren hart

In de eerste dagen alleen al werden meer dan duizend mensen gedood door de S.S. troepen, alle verzetslieden werden meedogenloos opgespoord en afgeslacht. 3.000 Joden werden op de sterfdag van Reinhard Heydrich onmiddellijk terechtgesteld als represaille. De woede van Hitler was echter nog niet verzadigd en hij beval de onmiddellijk en letterlijke vernietiging van de dorpen Lidice en Ležáky . De dorpen werden met de grond gelijk gemaakt en alle inwoners mannen, vrouwen en kinderen werden gedood.

Inwoners van het dorp Ležáky hadden effectief hulp- en spandiensten geleverd aan de moordenaars van Reinhard Heydrich.

Reinhard Heydrich kreeg een nazi Staatsbegrafenis met Hollywood allures, de Führer zelf was aanwezig en noemde Reinhard Heydrich “De man met het ijzeren hart”. Hij zou de eerste echte nazi-martelaar worden en zijn dood was de personificatie van de gevallen Germaanse krijger

Bedenking

Reinhard Heydrich zou ongetwijfeld, indien hij was geboren in een andere tijd onder andere omstandigheden op een verschillende manier de geschiedenis zijn ingegaan. Hij was ontegensprekelijk een opmerkelijke man die misschien gevangen was in het lot van zijn tijd. Het is vreemd dat schijnbaar gewone mensen onder bepaalde omstandigheden kunnen uitgroeien tot koelbloedige moordenaars. Alhoewel ik een absolute passie heb voor geschiedenis blijft het mij verbazen dat vele hoofdrolspelers hebben gekozen om hun biografieën te schrijven in bloed…ik vrees dat vandaag niets anders is…

© Thalmaray – 2011

 

Leave a Comment