Het Gravensteen: de mooiste middeleeuwse burcht der lage landen

Het Gravensteen: de mooiste middeleeuwse burcht der Lage Landen.

Men moet het niet altijd ver van huis zoeken om waardevolle historische schatten te ontdekken, soms liggen de voetsporen van een rijke geschiedenis te midden van onze hedendaagse drukke steden. Vlaanderen heeft een reputatie van verborgen archeologische en culturele schatten dit vooral door de aantrekkingskracht van het goed bewaard gebleven Brugge en zijn ontelbare historische gebouwen in de oude binnenstad. De faam van Brugge, als Venetië van het noorden is alom bekend van Japan tot in de Verenigde Staten. De laatste jaren kreeg de hoofdstad van het kant, er een geduchte competitie, meer en meer mensen ontdekken de stad Gent met een even rijk geschiedkundig patrimonium. Tijdens mijn studententijd voelde ik mij bijzonder thuis in deze gastvrije stad en één gebouw bleef tot op heden mijn fascinatie weerhouden: “Het Gravensteen”.

Het gebouw

Het Gravensteen is een middeleeuwse burcht in het centrum van Gent, letterlijke betekenis “het huis van de Graaf”. Het is de best bewaarde middeleeuwse burcht van de Lage Landen en is in perfecte staat. Geen ruïnes, maar een majestueuze burcht die de moderne stad trotseert in de pracht en praal van lang vervlogen tijden. Als men de ogen sluit kan men zonder probleem met een beetje fantasie de jonkvrouwen en de ridders zien rondlopen, het krijgsgewoel buiten de wallen aanhoren en zich wanen in de oudheid. Deze burcht vormt dan ook ontegensprekelijk de parel op de kroon van de stad Gent. Het huis van de vroeger Vlaamse graven is nu succesvol omgebouwd tot een waarheidsgetrouw museum, een unieke kans om een impressie te krijgen hoe de mensen leefden in de middeleeuwen.

Geschiedenis

Het kasteel in zijn huidige vorm werd gebouwd door Graaf Filips van de Elzas terwijl hij deelnam aan de tweede kruistocht in 1180. Voordien stond er een houten legerplaats die werd gebouwd in de negende eeuw.

De “bouwers” van het Gravensteen waren eigenlijk Filip van de Elzas en zijn tweede echtgenoten Mathilde van Portugal. Graaf Filips was een buitengewoon intellectuele man maar ook een geduchte krijger. Onder zijn regering kende Vlaanderen een absoluut hoogtepunt, het Gravensteen werd dan ook passend het symbool van zijn persoonlijke macht en de Vlaamse bloei. Toen Filips terug deelnam aan de derde kruistocht stelde hij zijn vrouw aan tot regentes van het graafschap Vlaanderen. Hij stierf in het verre Palestina ten gevolge van een besmettelijke ziekte, Mathilde overleed in 1218.

Het kasteel werd de hoofdresidentie van alle graven van Vlaanderen tot de veertiende eeuw. De burcht werd dan een gevangenis, een adellijk hof en soms sloeg het verval toe. In latere eeuwen was het zelfs een katoenspinnerij. Op het einde van de negentiende eeuw zag het ernaar uit dat het kasteel zou worden afgebroken. De plaatselijke bevolking pleegde roofbouw op het eens zo machtige gebouw, en haar stenen werden gebruikt om huizen te bouwen.

De redding

Gelukkig hadden de trotse Gentenaars instinctief begrepen dat ze dit praalstuk uit hun eigen geschiedenis niet konden laten vernietigen. In 1885 werd het kasteel aangekocht door de Stad Gent en werd onmiddellijk gerenoveerd en gerestaureerd. De aanpalende huizen werden onteigend en de restauratie van de vestingwallen en de toren werd onmiddellijk aangevat. Er werd de meeste aandacht gegeven om het kasteel zou getrouw mogelijk terug te restaureren. Geslaagd of niet feit is dat het Gravensteen miljoenen toeristen lokt van over gans de wereld.

Het kasteel is nu in zijn huidige staat volledig gerenoveerd, men kan er alle aspecten aanschouwen van het middeleeuws leven compleet met Koninklijke stallingen, de Troonzaal, gelagzalen, slaapvertrekken, soldaten kwartieren, gevechtstorens, zelfs een heuse folterkamer en vergeetputten. De stad Gent is erin geslaagd om er een informatief en interactief museum van te maken waar men werkelijk enkele uren in kan rondlopen. Vooral het zicht op de donjon is fenomenaal men krijgt een prachtig zicht op het historische Gent, en krijgt bijna het beeld te zien dat de feodale mensen vroeger ook zagen. Bijzonder zijn ook enkele authentieke skeletten die zijn opgegraven vermoedelijk van geestelijken of ridders, en authentieke wapenuitrustingen.

Bedenking

Het Gravensteen en andere gebouwen zijn het bewijs dat de waardering en preservatie van historische gebieden een absolute prioriteit is voor iedere overheidsvorm is het nu stedelijk, nationaal of internationaal. In Nederland en Vlaanderen hechten wij nog steeds niet genoeg belang aan onze cultureel historisch erfgoed. Het is vreemd dat verre reizen naar Egypte, Peru of Azië als normaal worden beschouwd, maar men de neus optrekt voor fondsen ter bescherming van onze eigen identiteit. Vooral nu met massale immigratie in Europa is het belangrijk dat men onze eigen geschiedenis tastbaar maakt voor de komende generaties.

Een uitstap naar het Gravensteen en de prachtige stad Gent is zeker de moeite waard gezien het probleemloos kan gecombineerd worden met Brugge indien gewenst. Video impressie.

Praktische informatie:

https://gravensteen.stad.gent/nl/content/openingsuren-prijzen

Meer informatie: www.gent.be.

© Thalmaray

Literatuur over het Gravensteen kan je hier vinden.

Leave a Comment