Rouchomovsky en zijn gouden skelet
Rouchomovsky en zijn gouden skelet – Sotheby’s, het befaamde veilinghuis heeft de gewoonte om uit te pakken met bijzondere spectaculaire aanbiedingen, gaande van kroonjuwelen, onschatbare meesterwerken der schilderkunst tot de feeërieke eieren van Fabergé. Onlangs kregen potentiële kopers de kans om een minder bekend kunstrelikwie te kopen. De naam is voor het grote publiek onbekend, nochtans is dit voorwerp het summum van de eens zo rijke Russische kunst.
Het gouden skelet in een zilveren lijkkist werd gemaakt door de beroemde Joodse zilversmid Israel Rouchomovsky tussen 1892 en 1906. Het is een ode aan de verfijning en het detail. De anatomisch perfect gemaakt skelet ligt in een zilveren doodskist met zijden bekleding. De kist alleen al is een fantastisch kunstwerk, met tot in detail uitgewerkte panelen met elk specifieke onderwerpen zoals: de levensloop, kunstvoorwerpen en attributen van de krijgskunst. Het bovenste deel van de kist welke kan geopend worden is bovendien majestueus versierd met de Engel des doods en kinderen die beurtelings lachen en huilen.
Details
Het skelet bevat verschillende inscripties in Cyrillisch schrift (Russisch): “Mozyr (1892)”, “ Odessa (1896)” en de naam van de kunstenaar: “Rouchomovsky”.
De sarcofaag heeft als inscripties: “Israel Rouchomovsky” en in Cyrillisch schrift op de bodem “Israel Rouchomovsky Odessa 1901”.
Het skelet is 9 cm lang en de sarcofaag 11,2 cm.
Herkomst
In bezit van de goudsmid zelf tot ongeveer 1903. Het werd later terug bekend als pronkstuk in de collectie van Jack en Nina Hardoff in Florida, Verenigde Staten.
Tentoongesteld
Parijs: Exhibitie van Decoratieve Kunsten 1903 waarbij de kunstenaar een prijs ontving voor dit werk.
Parijs: Exhibitie van Decoratieve Kunsten 1906.
Jerusalem: The Israël Museum 1997.
Slechts weinige mensen hebben het genoegen gehad om dit kunstwerk te kunnen aanschouwen. Waarschijnlijk een voorname reden waarom dit prachtige werk relatief onbekend is bij het grote publiek.
Israël Rouchomovsky
Rouchomovsky (1860-1934) was van nederige afkomst in Mozyr, Belarus. In zijn geboortestad was bijna 75% Joods, volgens sommige verhalen was het de innige wens van zijn ouders dat hij het tot rabbijn zou schoppen. In zijn memoires beschrijft hij gepassioneerd hoe hij een onverklaarbare aantrekkingskracht had tot de kunst van het zilversmeden. Na een moeizaam proces om een werkvergunning te krijgen kon zijn familie in 1892 verhuizen naar de stad Odessa. Zijn memoires vertellen ook hoe hij een gelijkaardig skelet hielp maken voor een collega zilversmid die nu een prominente plaats heeft in het Nationale Museum van Oekraïne. In zijn geschriften staat te lezen dat hij eigenlijk niet echt tevreden was over het eerste skelet. Later onderzoek zou leren dat zijn meesterwerk volledig kon bewegen en bestond uit maar liefst 167 verschillende delen, hij zou er vijf jaar aan hebben gewerkt.
In zijn biografie geeft hij letterlijk weer dat hij er eindelijk in was geslaagd om een passende en respectvolle ode te geven aan de doden. Het skelet kon bewegen in alle richtingen, zelfs de mond kon worden geopend. Het was enkel na het besef van perfectie dat hij zich realiseerde dat dit skelet een evenwaardige sarcofaag verdiende.
De volgende vijf jaar zou hij gepassioneerd blijven werken aan de sarcofaag welke hij uiteindelijk afwerkte in Odessa in 1901. Hij zou later zijn 10-jarig werk omschrijven als zijn ultiem meesterwerk. Hij drukte eveneens zijn tevredenheid uit over het resultaat.
Recente Veiling
Het kunstwerk werd oorspronkelijk geschat op 250.000 dollar, het werd uiteindelijk verkocht voor 365.000 dollar.
Late erkenning
Het was ironisch genoeg niet op Russische bodem dat hij erkenning kreeg voor zijn meesterlijk talent maar wel in de Franse lichtstad Parijs. De beroemde mecenas Baron James de Rotschild nam hem onder zijn hoede en gaf hem verschillende opdrachten. In zijn moederland had hij met de grootste moeite een werkvergunning verkregen in West-Europa werd hij aangesproken als een grote meester. Zijn plots verworven faam was in schril contrast met bloederige antisemitische rellen in zijn thuisland, waarbij verschillende van zijn kunstwerken verloren gingen.
In 1910 besloot hij met zijn familie te vestigen in Parijs. Rouchomovsky stierf in 1934 maar niet voordat hij enkele jaren voordien een graftombe had gecreëerd voor zijn vrouw en zichzelf. Net zoals in zijn kunstwerken waren micro-inscripties te vinden: “Ik was een gelukkig man in het leven”, “Vrede, rust, brood en kledij waren steeds aanwezig in mijn huis”, “Ik hield van mijn werk, mijn vrouw en mijn thuis”, “Zelfs na mijn dood zal mijn geest overleven, net zoals mijn handwerk die ik naliet”.
Bedenking
De meester die eens valselijk werd beschuldigd een ordinaire kunstvervalser te zijn, heeft door middel van dit voorwerp wel degelijk bewezen aan de wereld dat hij geen gelijke had in zijn discipline. Het voorwerp is bijna goddelijk gemaakt en zou dan ook een ereplaats verdienen in ons collectief cultureel patrimonium.
Dit verhaal komt bij mij over als een passie en een getormenteerd leven die uiteindelijk de erkenning zal krijgen in de geschiedenis van de kunst. Het lot is hem mild geweest door hem niet het hoogtepunt van antisemitisme te laten ervaren tijdens de tweede wereldoorlog. Wat mij betreft een miskend meesterwerk en een vergeten genialiteit die meer aandacht verdienen.
© Thalmaray
