Dood op de Mississippi, de vergeten ramp van de Sultana

Voorwoord

Niets is meer fascinerend dan de vergeten bladzijden in de geschiedenis, fenomenale gebeurtenissen die om onduidelijke redenen de kanttekeningen van de menselijke overleving nauwelijks haalden en verzonken in de stof van de tijd. Er is geen betere manier om geschiedenis te begrijpen dan een licht te werpen op deze momenten die wereldnieuws zijn geweest eens in hun regio en hun tijd. De tragedie van de Sultana op de machtige Mississippi rivier is een verhaal die nochtans niet zou misstaan in de geschiedenis boeken en in het collectief geheugen.

 

Tijdsbeeld

April 1865 het einde van één van de bloedigste en hevigste conflicten die de wereld tot dan had gezien: de Amerikaanse Burgeroorlog. De Confederatie van de Zuidelijke Staten had net gecapituleerd, hun bevelhebber Generaal Robert E. Lee had zich overgegeven. De zelfverklaarde Zuidelijke President Jefferson Davis werd gevangengenomen door de Union-soldaten van het noorden. Na vier jaar van bloedvergieten die de jonge natie op de rand van de afgrond bracht werd de tijd om te helen en om het land terug te verenigen. Een van de prioriteiten was om alle soldaten terug thuis te brengen naar hun oorspronkelijke staten.

Duizenden noordelijke soldaten werden vrijgelaten uit Zuiderse gevangenissen ten gevolge van de overgave. Tienduizenden soldaten wachten op de oevers van de Mississippi op de stoomschepen die hen zou terugbrengen naar het noorden.

Eén van deze “koninginnen” van de Mississippi was de Sultana, een prachtig exemplaar die oorspronkelijk werd gebouwd om katoen te vervoeren. De cargo was nu enkel vermoeide en vaak gewonde soldaten. De normale capaciteit was een bemanning van 85 zielen en 376 passagiers. De federale overheid betaalde echter 5 dollar voor elke soldaat en 10 dollar voor een officier, wat ertoe leidde dat de capaciteit constant werd overschreden. De kapitein die tevens eigenaar was van het prachtige schip was JamesCass Mason, een betrouwbare en voorzichtige rivierpiloot.

Rampkoers

De Sultana verliet de haven van New Orleans de 21ste april met een 100 tal man aan boord. Het majestueuze schip hield halt aan ontelbare kleinere havens om telkens meer en meer manschappen op te nemen.  De passagiers waren zwak, psychisch en fysisch moe en getraumatiseerd na soms jarenlange opsluiting door de vijand.

De vierentwintigste april kwam de Sultana aan in Vicksburg in de staat Mississippi om daar duizenden soldaten te vinden die wanhopig een transport zochten. Er werd van de gelegenheid gebruikt gemaakt om een defecte boiler te herstellen.

De kapitein koos voor reparatie van de boiler in plaats van vervanging wegens tijdsgebrek. Met het lassen van een metalen plaat over het lek bracht men de vertraging naar één dag. Een nieuwe boiler zou een vertraging hebben betekend van minstens drie dagen. Ondertussen probeerden meer en meer soldaten aan boord te komen. Na enige tijd werd de situatie chaotisch in die mate dat zelfs de name niet werden genoteerd van alle passagiers. Een passagierslijst was er dus niet, niemand had zelfs maar enig idee hoeveel mensen er aan boord waren.

 

De machtige Mississippi rivier

Vier jaar oorlog had ook zijn sporen nagelaten op de machtigste rivier in de Verenigde Staten. Vele dijken waren beschadigd en de stroming van de Mississippi was veranderd. De hevige regen van 1865 gecombineerd met de smeltende sneeuw had het peil van de rivier aanzienlijk verhoogd.

Hoe dan ook de Sultana was een waardig schip met een ervaren kapitein aan het roer. Bij iedere geplande stop kwamen steeds meer mensen aan boord zodat het schip nokvol kwam te zitten. Hoewel de soldaten samengepropt zaten als sardienen in een blik was de moraal hoog want iedereen verlangde naar huis. Er werd gelachen, gezonden en teruggeblikt op de oorlogsavonturen, maar niemand had een idee van het nakende onheil.

Toen de Sultana de haven van Memphis, Tennessee verliet op de zesentwintigste april 1865 waren er naar schatting zesmaal de toegestane hoeveelheid passagiers aan boord. Er waren echter maar twee reddingssloepen en 76 zwemvesten aan boord.

 

Hell op het water

Rond 2 uur ’s nachts gebeurde het onvermijdelijk op ongeveer 9 mijl van Memphis toen de gerestaureerde boiler ontplofte. De twee andere boilers volgden enkele minuten erna. De explosie kliefde het schip in twee stukken. Brandende steenkool viel op het dek als projectielen uit de hel. Vele passagiers werden ruw uit hun slaap gewekt en in het ijskoude water geslingerd door de kracht van de ontploffing. Velen zaten benedendeks vast om de dood te vinden door verbranding of verstikking. Ontelbare soldaten verdronken. Voor de mensen op het bovendek was de keuze simpel de vlammen trotseren op zwemmen naar de oevers kilometers ver in iedere richting.

Tientallen vonden een tragisch einde in de vuurdood toen de zware schoorstenen neerkwamen op het schip. De nacht werd gevuld met hartverscheurende schreeuwen van pijn en angst, terwijl de explosies en het vuur hun hels lawaai neerlieten op de wanhopige overlevenden.

De eens zo machtige boot werd verteerd door de vlammen en opgeslorpt door het kille zwarte water. Enkele overleefden stranden op een verlaten eilandje in het midden van de Mississippi, de zee was versierd met honderden stukken wrakhout.

De omvang van de tragedie

In de morgen werd de omvang van de ravage pas duidelijk. Honderden lijken waren aan het drijven op de Mississippi. Hier en daar kon men de verzwakte en hopeloze kreten horen van de talloze gewonde overlevenden die zich vastklampten aan restanten van de Sultana.

Tot aan de oevers van, Memphis stad spoelden er honderden lijken aan. Traag kwam een reddingsactie op gang toen andere stoomschepen en sloepen koers zetten naar de plaats van de ramp. Minstens 500 gewonden werden opgenomen in de ziekenhuizen van Memphis, tweehonderd van hen zou de volgende morgen niet halen. Gezien er geen correcte passagierslijst was zijn er naar schatting 1.800 mensen verdronken waaronder de kapitein.

 

Hoe is deze tragedie in de vergetelheid geraakt?

De Sultana is voor het grote publiek onbekend voornamelijk door wat men het symptoom van gewenning noemt. Na vier jaar bloedige oorlog was er een zekere aanvaarding over de dood en de tragiek. Het land had ook behoefte om een bladzijde om te slaan. Deze omvangrijke ramp was statistisch gezien irrelevant ten opzichte van de honderdduizenden doden die vier jaar lang vielen op ontelbare slachtvelden.

De media had de handen vol om zich te concentreren op hoopvolle berichten, een natie probeerde terug overeind te komen van een broederoorlog die diepe littekens had nagelaten.  Het land was nog in shock na de moord op Abraham Lincoln. Zijn moordenaar John Wilkes Booth was net gearresteerd en de Amerikanen probeerden uit hun identiteitscrisis te geraken, er werd gezocht wat de post-Lincoln periode zou betekenen.

Waarschijnlijk is een tweede reden het feit dat dit een vervelend incident was, die niet te wijten was aan de risico’s en tragedies van de oorlog doch aan menselijke fouten. De federale regering was niet happig om deze feiten toe te geven. Deze tragedie had kunnen vermeden worden indien men voorzichtiger was geweest. De overheid had gefaald en dan nog wel bij het naar huis brengen van mensen die hadden gestreden voor dezelfde regering.

Hoe dan ook de tragedie van de Sultana is de grootste scheepsramp in de Amerikaanse geschiedenis. Het wrak ligt nog steeds op de bodem van de Mississippi als een stil monument en graf voor de ontelbare mannen die nooit thuis kwamen uit de oorlog.

 

Bedenking:

Overlevers reünie van de Sultana

Het bijzondere verhaal van de Sultana illustreert weer dat de geschiedenis wordt overgedragen in een niet subjectieve manier.  Wanneer men aan een scheepsramp denkt, denkt praktisch iedereen aan de geromantiseerde geschiedenis van de Titanic, jammer dat wonderbaarlijke echt gebeurde verhalen soms de weg niet meer vinden naar ons onderwijs en ons collectief geheugen. Nochtans is de dramatiek en het menselijk leed even erg of groot

Hopelijk komt er een nieuwe generatie historici die ook tussen de plooien van de geschiedenis deze gebeurtenissen redden en er ook eventueel de nodige lessen uit leren.

© Thalmaray

Leave a Comment